Verliefdheid kan ons in extase brengen, maar ook onze objectiviteit vertroebelen. We idealiseren onze partner, negeren waarschuwingstekens en geloven dat onze relatie anders is dan die van anderen. Maar waarom gebeurt dit? En is deze blindheid een voordeel of juist een valkuil?
De wetenschap achter verliefdheid en blindheid
Verliefdheid is een complex biologisch proces dat diep in onze hersenen geworteld zit. Neurowetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat verliefdheid een vergelijkbaar effect op de hersenen heeft als drugs. De hersenen produceren dopamine, oxytocine en serotonine, die gevoelens van geluk en verbondenheid versterken. Tegelijkertijd worden hersengebieden die kritisch denken en negatieve emoties reguleren, minder actief. Hierdoor zien we onze geliefde door een roze bril en negeren we soms negatieve eigenschappen.
Onderzoek: Verliefdheid vermindert kritisch denken
Een onderzoek van de Universiteit van London, geleid door Dr. Andreas Bartels en Professor Semir Zeki, bevestigt dit fenomeen. In hun studie werd hersenactiviteit geanalyseerd bij mensen die naar foto’s van hun geliefde keken. Ze ontdekten dat de hersendelen die geassocieerd worden met negatieve oordelen en sociale evaluatie minder actief waren, terwijl beloningscentra juist werden geactiveerd. Dit verklaart waarom verliefde mensen vaak irrationele beslissingen nemen en waarschuwingssignalen negeren.
Waarom worden we verliefd?
Vanuit een evolutionair perspectief zou verliefdheid noodzakelijk zijn omdat het de drempel verlaagt om met vreemden (van buiten eigen familie/stam) te paren en zo te zorgen voor een nageslacht. Zonder verliefdheid zouden we veel voorzichtiger zijn in de liefde en misschien helemaal geen partner vinden.
Bovendien zou de 'blindheid' die gepaard gaat met verliefdheid, het 'rozebril-effect' ervoor zorgen dat we ophouden met het zoeken naar de 'ideale' partner: we stellen ons tevreden met minder dan het ideaal, en zijn daar toch gelukkig mee. Hierdoor lijkt hun relatie aantrekkelijker en stabiliseert dit hun band op lange termijn. Deze vorm van 'positieve illusie' biedt namelijk een gevoel van zelfvertrouwen en zekerheid. Andere potentiële partners lijken zo minder aantrekkelijk, wat de band tussen geliefden sterker maakt.
Het effect van blindheid bij liefde versus verliefdheid
Verliefdheid zou het sterkst zijn in de eerste 3 à 6 maanden van een relatie, en zou gemiddeld 1 à 2 jaar aanhouden. Dan komt er een einde aan de relatie, of verandert ze van aard en kunnen we van 'liefde' spreken: gevoelens van rust en verbondenheid met degene van wie je houdt. Ook liefde is in de hersenen te zien. Het ziet er ongeveer hetzelfde uit als verliefdheid, alleen zijn alle activiteiten wat verzwakt.
Het "blinde" gevoel dat gepaard gaat met verliefdheid neemt in de loop van de tijd meestal af. Verliefdheid veroorzaakt een verhoogde aanmaak van dopamine en andere neurotransmitters die een euforisch en irrationeel effect hebben, maar deze intense chemische reacties zwakken af naarmate de verliefdheid overgaat in liefde.
Toch blijft er een bepaalde vorm van positieve illusie bestaan in langdurige relaties. In een stabiele liefdesrelatie kunnen partners elkaar nog steeds door een mildere "roze bril" zien, vooral als er een diepe emotionele band en wederzijds vertrouwen is. Dit helpt om kleine tekortkomingen te accepteren en de relatie stabiel te houden. Maar het extreme negeren van rode vlaggen en objectieve tekortkomingen, zoals bij de eerste fase van verliefdheid, komt meestal niet meer voor. Dus kort gezegd, de sterke blindheid van verliefdheid verdwijnt meestal, maar liefde kan nog steeds een mild idealiserend effect hebben, wat juist kan bijdragen aan een gezonde en langdurige relatie.
De keerzijde van liefde maakt blind
Hoewel dit mechanisme helpt bij hechting en relatievorming, kan het ook problematisch zijn. Mensen blijven soms in destructieve relaties omdat ze de gebreken van hun partner niet willen zien. Dit kan leiden tot teleurstelling wanneer de realiteit niet langer te negeren is.
Hoe ga je ermee om?
Bewustwording is de eerste stap. Hier zijn enkele manieren om een gezonde balans te vinden tussen verliefdheid en realisme:
Luister naar vrienden en familie – Mensen om je heen zien vaak dingen die jij zelf niet opmerkt. Vertrouw op hun advies en sta open voor feedback.
Neem de tijd – Haast je niet in een relatie. Laat verliefdheid zich natuurlijk ontwikkelen en observeer je partner over een langere periode.
Reflecteer op je relatie – Schrijf op wat je belangrijk vindt in een partner en een relatie. Evalueer of jouw huidige partner hier daadwerkelijk aan voldoet, los van verliefde gevoelens.
Stel grenzen – Verliefdheid betekent niet dat je alles moet accepteren. Zorg dat je je eigen waarden en normen bewaakt en wees niet bang om grenzen te stellen.
Communiceer open en eerlijk – Bespreek je gevoelens en verwachtingen met je partner. Echte liefde houdt stand bij open communicatie en wederzijds begrip.
Let op rode vlaggen – Bepaalde gedragingen, zoals manipulatie, jaloezie en gebrek aan respect, mogen niet genegeerd worden. Als iets niet goed voelt, is dat een signaal om serieus te nemen.
Werk aan je eigen geluk – Een gezonde relatie begint bij jezelf. Zorg ervoor dat je gelukkig en tevreden bent zonder afhankelijk te zijn van een partner voor je welzijn.
Zorg voor je eigen vriendenkring – Je hoeft niet alles samen te doen. Een gezonde relatie betekent ook ruimte hebben voor je eigen sociale leven en interesses. Dit zorgt voor een evenwichtige en gelukkige relatie.
Conclusie
Liefde maakt blind, en dat is niet per se slecht. Het helpt ons sterke banden te vormen, maar kan ook leiden tot verkeerde keuzes als we te veel vasthouden aan een geïdealiseerd beeld. Door bewust te blijven van dit fenomeen kunnen we genieten van verliefdheid zonder onze eigen grenzen en behoeften uit het oog te verliezen.
Het altero team
Bronnen: Helen Fisher - Why We Love: The Nature and Chemistry of Romantic Love / Sandra Murray's theorie van positieve illusies in relaties.
